Сонгуулийн сурталчилгаа эхэлснээс хойш АН-ыг харлуулах, нийслэлийн Засаг дарга, Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүлийн хийсэн бүтээснийг үгүйсгэх, нэр төрийг нь гутаах гэсэн элдэв оролдлого тасрахгүй байна. Чухамдаа өнгөрсөн дөрвөн жилд хийсэн бүхнийг нь  үгүйсгэхээр сөрөг хүчнийхэн оролдож байгаа ч “даравч далдайна, булавч бултайна” гэгчээр барьж байгуулсан босгосон бүхнийг нь арай л нурааж чадахгүй байгаа юм.

Тэснэ тэснэ гэхэд яаж тэсэхэв гэж Нийслэлийн Засаг дарга, Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл өчигдөр мэдээлэл хийлээ.

Нийслэлийн захиргаа, Дэлхийн Банктай хамтран 2012 он хүртэлх хугацаанд нийслэлийн есөн дүүрэгт олгосон газруудад шалгалт, судалгаа явуулж, хэд хэдэн ноцтой баримт илрүүлжээ. Судалгааны дүнд 89 сая хавтгай дөрвөлжин метр газрыг худалдаа үйлчилгээний зориулалтаар,  13 сая хавтгай дөрвөлжин метр газрыг  өрхийн хэрэгцээнд  хууль бусаар олгож эдгээрийн төлбөрт нэг ч төгрөг улсын халаасанд ороогүйг тогтоосон байна.  Хэрэв дээр дурдсан газруудыг хуулийн дагуу худалдан борлуулсан бол улсын төсөвт 26.9 их наяд төгрөг төвлөрөх байж.

Өөрөөр хэлбэл, 26 их наяд 976 тэрбум 42 сая төгрөгийн газрыг 2012 оноос өмнө нийслэлийг захирч байсан эрхмүүд хууль бусаар олгожээ гэсэн үг юм. Нийслэлийн жилийн төсөв 500 орчим тэрбум төгрөг гэж үзвэл дээрх 26.9 их наяд төгрөг нийслэлийн 52 жилийн төсөв болоод зогсохгүй 26000 сургууль, цэцэрлэгийн цогцолбортой дүйх юм. Түүнчлэн гэр хорооллын дахин төлөвлөлт, барилга, бүтээн байгуулалтын ажлыг дуусгах хэмжээний мөнгө юм.


Зориулалт                         Хэмжээ
(м.кв)                               талбай м.кв     тооцоолсон өртөг    Нийт алдсан орлого

Худалдаа, үйлчилгээ    89"135"877    286"772    25"561"673"719"044    25"538"561"056"044
Өрхийн хэрэгцээнд
                                                13"363"215           107"570            1"437"481"037"550   

нийт дүн                                                                                      26"976"042"093"594

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Э.Бат-Үүл цааш нь  “2012 он хүртэлх хугацаанд хотын даргаар ажиллаж байсан хүмүүсийн олгосон нийт газрыг дуудлага худалдааны анхны үнээр тооцоолоход хотын төсөвт ийм хэмжээний мөнгө орох байж. М.Энхболд, Т.Билэгт, Ц.Батбаяр, Г.Мөнхбаяр нар хотын даргын алба хашиж байхдаа эрх мэдлээ ашиглан олгосон газрыг хамгийн багаар үнэлэн тооцоолсон хэмжээ энэ” хэмээн нэр дурдсан хүмүүсийн гарын үсэгтэй газар олгох зөвшөөрлийн бичгүүдийг дэлгэн үзүүлэв.

Уг нь хотын газрыг зөвхөн дуудлага худалдаа, сонгон шалгаруулалтаар олгох журам, хуультай. Гэтэл дээрх 26,9 их наяд төгрөгөөр үнэлэгдэхүйц газрыг өмнөх хотын дарга нар хууль бусаар олгосон байгаа юм.

Нийслэлийн Засаг дарга асан хүмүүс   

Захирамж    Олгосон талбай                    анхны үнэ               Нийт үнийн дүн

М.Энхболд  
 2003.05.02-11.    1256"627"000 мкв
2004.01.14-12.    109"514"000 мкв            13200 төгрөг     117 тэрбум727 сая төгрөг
2005.02.15-12.29  16"150"300 мкв


Ц.Батбаяр
2006.02.15-11.17 2"385"000 мкв                                      133 тэрбум 293.6 сая төгрөг
2007.01.31-12.01   1"399"000 мкв
      
Т.Билэгт   
2008.04.17-11.02    3"339"000 мкв       

Г.Мөнхбаяр  
 2009-01.28-12.14    5"360"000 мкв        
дүн                            94’774’300 мкв буюу 9477.4 га                1.2 их наяд

Тайлбар: Хотын хуучин удирдлагуудын үед хууль бусаар олгогдсон нь тогтоогдсон газрын хэмжээ

Дээрх хүснэгт бол хууль хяналтынхны шалгаж тогтоогоод байгаа газрын хэмжээ. Нийт газар олголтыг нэг бүрчлэн шалгахад цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө, баримт мэдээлэл шаардагдаж байгаа аж. Түүнчлэн, дээрхи газруудад нэгэнт баригдчихсан байшин барилгыг яах вэ гэдэг асуудалтай тулгарч, тэр бүгдийг буулгаж, нураахад нийслэлээс чамгүй их мөнгө гарах учир нийслэлийн одоогийн удирдлагууд “нүд аниад” өнгөрөөж. Харин барилга байгууламж баригдаагүй, хоосон газрын эздээс дуудлага худалдааны анхны үнийг төлбөрийн хугацаат график гарган нэхэмжилж эхэлсэн байна. Үүний дүнд 68 тэрбум 493 сая төгрөгийг улсын төсөвт оруулсан байна. Харин 2016-2019 онд 10 тэрбум 506 сая төгрөг төсөвт орж ирэх аж. Мөн 200 гаруй газрын зөвшөөрлийг цуцалжээ.


Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч асан Г.Мөнхбаярын хууль бусаар олгосон газар болон түүнтэй дүйх өртгийн хэмжээ

Захирамж                         Талбай            Дуудлага             Олгосон газрын нийт үнэ
                                                                худалдааны
                                                                анхны үнэ   
2010.01.18-07.16            3132000 мкв   
2010.08.20-12.28            7838000 мкв        
2012.01.20-06.22            1890000 мкв    13 200₮           308 тэрбум 906,4 сая төгрөг
2011.02.08-06.21            5352000 мкв        
нийт дүн                            2340 га    

 
Хууль бусаар олгосон гэх газрууд ихэвчлэн сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг гээд төрийн өмчит байгууллагуудын ногоон байгууламж, эзэмшлийн талбай, бүр явган хүний зам хүртэл байгаа аж. Тодруулбал, Төв шуудангийн урдах нийтийн эзэмшлийн талбай буюу явган хүний зам, Чингисийн талбайн урд хэсэг буюу одоогийн машины зогсоол байгаа газрыг хүртэл олгожээ. Нийслэлийнхний сайн мэдэх Орос гурав, зургадугаар сургуулийн хөл бөмбөгийн талбай, Нэгдсэн III эмнэлгийн хашаа, зогсоол гээд зарж болох бүхий л сул талбайг үлдээлгүй арилжсан байна.

Хүүхдийн ордны баруун хойд буланд “Маамуу нааш ир” хөшөө бий. Уг хөшөөний алга дарам газрыг хүртэл олгосон байж. “Энэ бол газрын наймааны жижигхэн хэсэг” гэдгийг Э.Бат-Үүл дарга онцлоод “Үүнээс илүү олон ноцтой баримт бий. Энэ баримтыг бид ч биш Ардын намынхан өөрсдөө ил болгож, цагдаад нэгнийгээ өгснөөр тодорхой болсон байдаг.  Хотын дарга асан Г.Мөнхбаяр,  Т.Билэгт, газрын албаны дарга асан Ц.Сандуй, тэдний гар хөл Э.Ариунгэрэл,  Д.Дашцэцэг нарын хүний 240 удаагийн газрын наймааны хэргийн талаар Сү.Батболдын фракцынхан цагдаад мэдээлснээр шалгаж эхэлсэн. Тэд сайндаа ч биш өөрийн фракцын Д.Цогтбаатарыг Барилга, хот байгуулалтын сайдаар томилуулахын тулд өрсөлдөгч фракцаас сайдад нэр дэвшсэн Ц.Сандуйгаа унагах гэж үүнийг хийсэн байдаг. Тэдний мэдээллийн дагуу Төрийн данс руу орох ёстой байсан 280 тэрбум төгрөг хаачсаныг тогтоохоор ажиллаж байгаа гэж цагдаагийнхан мэдээлсэн байна билээ. Хотын өмнөх дарга нарын үед Нийслэлийн газрын албаны даргаар ажиллан, дарга нарынхаа хууль бус ажиллагааг гардан хийж байсан Ц.Сандуй өдгөө нийслэлийн МАН-ын дарга хийж байгааг та бүхэн мэднэ” гээд хаяглах эзэнтэй хэд хэдэн баримтыг дэлгэсэн юм.  

Баянзүрх дүүргийн Хонхор өртөөний орчим дахь 130 га газрыг 2009 онд Нийслэлийн газрын албаны дарга Ц.Сандуйн 99 тоот захирамжаар “Туушин” компанид “үнэгүй” олгожээ. Гэтэл дээрхи газрын үнэлгээг дуудлага худалдааны анхны үнээр тооцоход 14.3 тэрбум төгрөг болж буй аж. Мөн Хан-Уул дүүргийн 14  дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах 9.9 тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэх хэмжээний газрыг “Торгон хэлхээ” компани мөн л “үнэгүй” өөрийн болгожээ. Мөн хотын экс дарга Г.Мөнхбаярын захирамжаар Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр дэх 150 га газрыг 2011 онд “Би Энд Си Эйч Өү” компанид "үнэгүй" олгосон байна. Уг нь дуудлага худалдааны анхны үнээр 8.8 тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэх ёстой газар гэнэ. Хэрвээ дээрх газруудыг хуулийн дагуу худалдсан бол 26.9 их наядаас ч их мөнгө хотын төсөвт орох байж. Гэхдээ дуудлага худалдаа хэзээ ч анхны үнэ дээрээ тогтдоггүй гэдгийг энд дурдах хэрэгтэй. Хамгийн ойрын жишээг дурдахад Засгийн газрын ордны зүүн хаяанд байрлах “Улаанбаатар” таймс сонины хэвлэх үйлдвэрийн барилгын  анхны дуудлага худалдааны үнэ долоон тэрбум 155 сая төгрөг байсан. Гэтэл 24 тэрбум төгрөгт хүрч, зарагдсан. Тэгвэл дуудлага худалдааны анхны үнээр тооцон гаргасан 26.9 их наяд төгрөг хэд байх байсан бол?

“Ардын намын үеэс ялгаатай нь Ардчилсан нам нийслэлийн удирдлагыг авмагцаа газрын харилцаа, хот төлөвлөлт, барилгажилтад гарч буй хууль бус үйлдэл, зөрчлийг таслан зогсоож, газар өмчлөх, ашиглахыг хууль журмын дагуу явуулах алхмуудыг хийсэн. Өнгөрсөн жил газар олгох журамд маш том өөрчлөлт оруулсан нь Хотын удирдлагууд хууль бусаар газар олговол шууд огцордог байх заалт юм. Бид иргэдээс асуулгүй, тэдний оролцоогүйгээр газар олгохын эсрэг зогсдог. Энэ зарчимдаа тууштай байна” хэмээн нийслэлийн Засаг дарга Э.Бат-Үүл ярианыхөө төгсгөлд хэлэв.