Б.БУЯНДАЛАЙ
Монголын чөлөөт бөхийн өнөө цагийн шилдэг тамирчдыг бэлтгэж буй “Женко” клубийн урилгаар Японы “TSU” хотын чөлөөт бөхийн холбооны ерөнхийлөгч, “Shigakan” их сургууль, өсвөрийн шигшээ багийн дасгалжуулагч, “Toyota” группийн чөлөөт бөхийн багийн зөвлөх Хидэтоши Ёшида манай улсад ирээд байна. Түүнийг манай уншигчид олимпын гурав, дэлхийн 13 удаагийн аварга Японы өнөө цагийн домогт бөх Саори Ёшидагийн төрсөн ах гэдгээр нь андахгүй. Тэрээр тамирчин ахуйдаа Бүх Японы аварга шалгаруулах тэмцээнд найман удаа түрүүлсэн хүчтэн. Өдгөө Японы чөлөөт бөхийн өнөө цагийн өнгийг тодорхойлж буй олон шилдэг тамирчин түүний гараар их спортод хөл тавиад байна. Японоос эмэгтэйчүүдийн зургаан жинд олимпын эрх аваад буй. Тухайлбал, ДАШТ-д сүүлийн гурван жил дараалан түрүүлсэн Эри Тосака /48 кг/, олимпын гурав, дэлхийн 13 удаагийн аварга Саори Ёшида /53/, олимпын гурав, дэлхийн 10 удаагийн аварга Каори Ичо /58/, ДАШТ-ий мөнгөн медальт Рисако Кавай /63/, ДАШТ-ий мөнгө, хошой хүрэл медаль хүртсэн Сара Дошо /69/, Ватари Рио /75/ нар бүгд түүний шавь. Энэ бол Х.Ёшидагийн дэлхийн энтэй дасгалжуулагчийнх нь илрэл. Нэгэн цагт Японы үндэсний шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагчаар ажиллаж байсан аавынхаа үйл хэргийг үргэлжүүлж яваа түүнтэй ярилцлаа. 
-“Женко” клубтэй хамтран ажиллах гарцыг хэрхэн олсон бэ. Өдгөө үйл ажиллагаа явуулж буй дэлхийн олон клубээс яагаад “Женко”-г сонгох болов?
-Их санаандгүй тохиолдлоор “Женко” клубийн удирдлагуудтай танилцаж байлаа. Өнгөрсөн жилийн ДАШТ-ий үеэр С.Мөнхсүх дасгалжуулагч миний урд талын суудалд сууж байсан юм. Тэр үед анх танилцаж байлаа. “Женко”-гийнхон бөхчүүдээ Саори Ёшида аваргын нэрэмжит өсвөрийн олон улсын тэмцээнд оролцуулах санал тавьснаар бидний хамтын ажиллагаа эхэлсэн. Бидний урилгын дагуу Ёшидагийн нэрэмжит тэмцээнд “Женко” клубийн 17 тамирчин оролцож, Японд хамтарсан бэлтгэл хийсэн.
-Та манай улсад ямар зорилготой ирсэн бэ. Мэдээж чөлөөт бөхийн спорт таныг энд авчирсан байх?
-Тэгэлгүй яах вэ. Чөлөөт бөхийн спортоор дамжуулж Монгол, Японы хамтын ажиллагаанд өчүүхэн ч атугай хувь нэмрээ оруулах зорилготой энд ирсэн. Өнөө өглөө ирснээсээ хойш чамгүй олон хүнтэй уулзаж, ярилцахад монголчууд спортыг их дэмждэг, тамирчдаа гэсэн чин сэтгэлтэй нь анзаарагдлаа. Ийм мундаг хүмүүс байхад ямар ч спорт хөгжилгүй яах вэ.
-Манай тамирчдын ур чадвар, дасгалжуулалтад үлгэр жишээ авмаар, энийгээ засчихаасай, тэрийгээ өөрчлөөсэй гэх зүйл ажиглагдах юм уу?
-Сүүлийн жилүүдэд монгол тамирчдын амжилт, ур чадвар эрчимтэй ахиж байна. Монголчууд эртнээс чөлөөт бөхийн суурь сайтай ард түмэн. Олимпын анхны медалиа энэ спортоор авсан гэдэг. Үеийн үед дэлхийд нэр алдраа цуурайтуулсан олон сайн тамирчинтай байсаар ирсэн. “Женко” клубийн тамирчидтай хамтарсан бэлтгэл хийж байхдаа монгол хүүхдийг их ажигласан. Заасан зүйлийг хурдан сурч, өөртөө төлөвшүүлэх, эзэмших чадвар нь үнэхээр гойд. Мөн эрэмгий, дайчин, хичээнгүй зан чанартай юм билээ.
-Япон чөлөөтөөс илүү жүдо бөхийн спортын хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлдэг. Монголын жүдо бөхийн холбоотой хамтарч ажиллах бодол бий юү?
-Юун түрүүнд чөлөөт бөхийн спортын хүрээнд хамтарч, тодорхой үр дүнд хүрэхийг зорьж байна. Мэдээж Монголын жүдо бөхийн холбоотой хамтрах, дөрөө нийлүүлэх боломж бий.
-Та хэдэн настайдаа анх чөлөөт бөхтэй амьдралаа холбосон бэ?
-Би одоо 35 настай. Чөлөөт бөхийн спортоор таван настайдаа анх хичээллэж эхэлсэн. Аав шигээ мундаг бөх болохын тулд л чөлөөт бөхийг сонгож байлаа. Тэр зорилгодоо хүрч, олимп, дэлхийн аварга болж чадаагүй ч дасгалжуулагч болж аавынхаа үйл хэргийг үргэлжлүүлж яваадаа сэтгэл хангалуун байна.
-Тамирчин байх үедээ ямар амжилт гаргаж байв?
-Бүх Японы аваргад найман удаа түрүүлсэн.
-Таны аав олимп, дэлхийн аварга Ёсукацу Ёшида Японы үндэсний шигшээ багийн дасгалжуулагчаар ажиллаж байсан. Дасгалжуулагч болоход аав тань хамгийн их нөлөөлсөн байх.
-Тэгэлгүй яах вэ. Миний төдийгүй манай гэр бүлийнхний амьдрал чөлөөт бөхтэй салшгүй холбоотой. Чөлөөт бөхийн спорт сонирхдог хүн бүхэн аавыг минь андахгүй. Аав шигээ мундаг дасгалжуулагч болох мөрөөдөлдөө хөтлөгдөн 15 жилийн өмнө энэ мэргэжлийг сонгосон.
-Чөлөөт бөхийн “А” үсэг заасан зургаан шавь тань олимпын эрх аваад байна. Энэ нь танд улам их хичээх, зүтгэх урам өгч байгаа болов уу?
-Мэдээж хэрэг. Манай улсад чөлөөт бөхийн спорт өндөр хөгжсөн. Нэг хүний зургаан шавь олимпын эрх авах амаргүй. Энэ бол бахархахгүй байхын аргагүй үйл явдал. Миний аав Японы шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагчаар ажиллаж байсан. Тэр үед зааж сургаж, энэ спортод анх хөл тавиулсан шавь нар өдгөө амжилттай сайхан барилдаж байна. Аавын маань арга барилын дагуу урагш давшиж, хөл авсан барьцнаас олон төрлийн мэх хийх арга, туршлагыг сайн эзэмшсэний л ач гавьяа. Үүнийг дэлхий даяар судалж, хэрхэн хамгаалах талаар төрөл бүрийн арга хэрэглэж байгаа ч шавь нар маань ялсаар байна. Энэ бол аавын маань олон жилийн хичээл зүтгэл, уужуу холч ухааны илрэл. Ааваараа маш их бахархаж явдаг. 
-Бүгдээрээ бага насандаа таны шавь болсон уу?
-ДАШТ-д сүүлийн гурван жил дараалан түрүүлээд буй Эри Тосака, олимпын гурав, дэлхийн 13 удаагийн аварга миний төрсөн дүү Саори Ёшида, 69 кг-д ДАШТ-ий мөнгө, хошой хүрэл медаль хүртээд буй Сара Дошо нар бүр багаасаа аав, бид хоёрын удирдлага дор манай гэрийн нэг давхарт байрлах дэвжээнд бэлтгэл хийж эхэлсэн. Харин нөгөө гурав нь болох олимпын гурав, дэлхийн 10 удаагийн аварга Каори Ичо, ДАШТ-ий мөнгөн медальт Рисако Кавай, 75 кг-ын Ватари Рио нар оюутан болсныхоо дараа миний шавь болж байлаа. Би бүгдийг нь багаас нь сайн мэднэ.
-Танай “Ичиши” клубт цөөхөн тамирчин бэлтгэл хийдэг гэж дуулсан. Энэ нь ямар ач тустай вэ?
-Бид тоонд бус чанарт анхаардаг. Ингэснээр хүүхэд бүртэй тулж ажиллах, тулгамдаж буй асуудлынх нь талаар ярилцах, ойлголцох боломж бүрддэг онцлогтой. Одоогоор манай дэвжээнд 15 тамирчин бэлтгэл базааж байна. Тэдний бараг 90 хувь нь Бүх Японы аваргад түрүүлээд буй. Саори Ёшидагийн дараагийн үе бэлтгэгдэж байна гэж хэлж болно. Хэнийг нь ч ирээдүйд олимп, дэлхийн аварга болоход гайхах зүйлгүй. Бүгдэнд нь тийм хэмжээний ур чадвар, нөөц, боломж бий. Одоо бүх зүйл тэдний хичээл зүтгэл, миний ур чадвараас л шалтгаална.
-Та эмэгтэй тамирчидтай түлхүү ажилладаг. Таны дасгалжуулалтын гол онцлог, баримталдаг зарчим юу вэ?
-Тамирчин бүрийн бие, сэтгэлзүйн онцлогт тааруулж бэлтгэл хийлгэх нь чухал. Мөн аль болох бэртээхгүй, ачаалал багатай бэлтгэл хийлгэхийг зорьдог.
-Таныг Бүх Японы найман удаагийн аварга, мундаг дасгалжуулагчаас тань илүү домогт бөх Саори Ёшидагийн төрсөн ах гэдгээр тань манай уншигчид андахгүй. Ёшида аварга багадаа ямар хүүхэд байсан бэ. Өдий хэмжээний мундаг бөх болно гэх багцаа танд байсан уу?
-Манай дүүг энэ спортоор хичээллэж эхлэхэд эмэгтэй чөлөөт бөх олимпын хөтөлбөрт багтаагүй байсан юм. Дэлхийд ийм олон жил ноёлох хэмжээний бөх болно гэх багцаа байгаагүй. Хошой аварга болчихвол болоо доо гэх маягийн юм л санаанд бууж байлаа. Харин манай аавд багцаа байсан байж магадгүй. Би энэ талаар асууж зүрхлээгүй. Өдгөө дүү маань дэлхийд сүүлийн арав гаруй жил ноёрхож, түүнийг дэлхий даяар хүндэлж, хайрлаж байгаагаар нь бахархаж байна.
-С.Ёшида аварга олон тэмцээнд түрүүлж таныг баярлуулсан нь мэдээж. Аль тэмцээнд аваргалахад нь хамгийн их баярлаж, бахархсан бэ?
-2012 оны Лондонгийн олимпод түрүүлэхэд нь хамгийн их баярласан. Учир нь тэр тэмцээнд С.Ёшидаг аав маань дасгалжуулж, тэмцээнийг нь бид гэр бүлээрээ үзсэн юм. Дүүгээ тэмцээнд түрүүлэхэд бүрт нь л баярладаг. Шагналын тавцанд зогсч байгаа хүн миний дүү, япон хүн гэж бодохоор их сайхан санагддаг шүү.
-Эсрэгээрээ ах, дасгалжуулагчийн хувиар дүүгээ өрөвдөх, зодог тайлаасай гэж бодогдох үе гарч байв уу?
-Тийм үе харьцангуй цөөн тохиолддог. Ёшида Бээжин, Лондонгийн олимпын өмнө болсон Дэлхийн цомд ялагдсаныхаа дараа сэтгэлээр унахад нь их өрөвдсөн. Өөрийгөө тэгж хожигдоно гэж огт бодоогүй байх. Тэр үед “Чамайг дэмжиж буй олон хүн бий. Тэднийхээ итгэлийг битгий алдаарай. Хичээгээрэй. Чи чадна аа” гэж хурцалсан. Тэрнээс өөр хийж чадах зүйл надад байхгүй шүү дээ.
-Хэчнээн сайн бөх ч олимп, дэлхийн аварга болох хэмжээний өндөр формоо удаан хадгалах, олон жилийн турш амжилтаа батлах амаргүй нь мэдээж. Үүний сацуу түрүүлж чадахгүй бол ялагдчихвал яана гэх айдас, сэтгэлийн дарамтаа даван туулаад буй түүний амжилтын нууц юу вэ? Үүнийг та хамгийн сайн мэдэж байгаа нь дамжиггүй.
-Ёшида чөлөөт бөхийг спорт бус амьдралаа гэж үздэг, хүндэлдэг. Түүний бэлтгэлээ хийж байгааг нь харах дуртай, би. Мэдээж зүв зүгээр сууж байхад нь өнөөдрийн энэ амжилт манай дүүд ирээгүй. Олон жилийн уйгагүй хөдөлмөр, хичээл зүтгэлийнх нь л үр дүн. Мөн өөрийнхөө төлөө бус хөгжөөн дэмжигч, чөлөөт бөхийн спортыг сонирхогчдоо баярлуулахын төлөө барилдаж байна. Энэ л түүний амжилтын нууц.
-Чухал, эгзэгтэй мөчид дүүдээ юу гэж захиж, зөвлөдөг вэ?
-Гурван настайгаасаа хойш эзэмшиж буй барилдааны арга барил, ур чадвартаа итгэ. Бүх хүч, бололцоогоо дайчил. Ялагдсаны дараа ингэчих минь яалаа, тэгсэн бол гэж харамсахааргүй бүхнийг хий л гэж захьдаг.
-Спорт сонирхдог хүн бүхэн Саори Ёшидаг олимп, дэлхийд дахиад олон жил аваргалаасай гэж хүсдэг нь мэдээж. Мөн үүний сацуу хэзээ зодог тайлах бол гэж сэтгэл зовниж байгаа нь дамжиггүй.
-Дахиад зүтгээд бай, болоогүй гэж хүчлэх эрх бидэнд байхгүй. Ийм өндөр хэмжээний тамирчинд хамгийн хүчтэй дайсан бол ялагдал. Олон дахин дараалж ялагдахад зодог тайлах тухай бодол төрж эхэлдэг. Одоо боллоо, хангалттай гэж бодсон үедээ л зодог тайлах хэрэгтэй. Дүүгээ олон хүүхэд төрүүлж, мундаг дасгалжуулагч болоосой гэж хүсдэг.
-Мундаг тамирчинд хамгийн том дайсан бол ялагдал гэлээ. Олимпын гурав, дэлхийн 10 удаагийн аварга Каори Ичо манай П.Орхонд ялагдсан. Энэ хожигдлыг та хэрхэн дүгнэж байгаа вэ?
-Тэр ялагдлын дараа олон хүн гайхсан, алмайрсан. Олимпын өмнө тэгж ялагдсан нь Ичод ашигтай байж ч магадгүй. 13 жилийн дараа ялагдал амсах өөрт нь хүнд туссан нь мэдээж. Ичо “Чөлөөт бөхийн спортыг дахиад шинээр харах, судлах, хайрлах боломж гарч ирлээ. Өөрийгөө хэн бэ гэдгийг дахиж цэгнэнэ. Баяртай байна. Бүхнийг шинээр эхэлье” гэж байна билээ.
-Манай тамирчдаас хэнийх нь барилдаан таны сэтгэлийг хамгийн их татдаг вэ?
-Яг тэр, энэ гээд онцолж хэлэхэд хэцүү юм. Үнэнийг хэлэхэд би эрэгтэй тамирчдыг тийм ч сайн мэдэхгүй. Харин бүсгүйчүүдээс дэлхийн хошой аварга С.Батцэцэгийг их үнэлж, хүндэлж явдаг.
-Япончууд “Рио-2016”-д ямар зорилготой оролцох нь их сонирхол татаж байна...
-Бүхлээр нь багцалж хэлэх боломжгүй. Харин эмэгтэй чөлөөт бөхийн тухайд бүх жинд медаль авч, 4-5 аваргатай болох зорилготой.
-Харин таны таамгаар монголчууд ямар амжилт гаргах бол?
-Түрүүн хэлсэнчлэн Монголын эрэгтэй тамирчдын талаар сайн мэдэхгүй. Бидний гол өрсөлдөгчид бол монгол бөхчүүд гэдгийг нуугаад яах вэ. Ямар ч байсан Монголын эмэгтэй бөхчүүд Риогоос 1-2 түрүү авчих байх. Харин медалийн тоогоор манай улсын дараа, хоёрдугаар байрт орох болов уу.
-Та хэзээ нутаг буцах вэ?
-Энэ сарын 14-нд буцна. Эх орон руугаа явтлаа “Женко” клубээс гаргасан хөтөлбөрийн дагуу ажиллана. Бид танилцаад, хамтын ажиллагаа эхлээд чамгүй хугацаа өнгөрч. Тамирчид маань олимп, ДАШТ-д дэлхийн шилдгүүдийг сөхрүүлсээр финалдах болтугай. Түүний төлөө хичээж, хамтдаа зүтгэж байна. Тийм хэмжээний тамирчин бэлдэх нь бидний зорыилго.
