Билгийн

Доллар (USD)

Улаанбаатар

Халхын шоронгийн хаан Нямлхавга өөрийнхөө булшны нүхийг өөрөө ухсан нь

1994 онд баг өмссөн хэсэг залуус толгойтын зүүн салаанд Говь- Алтай аймгаас ноолуур, арьс шир ачаад хот орж ирсэн ГАЗ-53 маркийн машинтай ченжүүдэд буу тулган жолоочийг нь уурын зууханд хүлж хаясан хэрэг гарав. Монголын цагдаа тэр аяараа гэмт хэрэгтнүүдийн араас хөдлөв. Гэмт хэрэг үйлдсэн залуус оросын хилийг яг тэр машинтайгаа давж бүр Лужникийн зах руу орсон байна. Оросын тусгай хүчин монголын цагдаа нар лужникийн захыг бүслэн байж гэмт хэрэгтнүүдтэй буудалцан барилаа. Орос монголын хамтарсан хүчиний байгууллагыг цочоосон гэмт хэрэгтнүүд бол 19 настай Гэрэлмаагийн Нямлхавга, Майдарын Баянмөнх, Бэгзсүрэнгийн Гантулга, Төрмөнхийн Товуудорж нар байлаа.

Монгол телевизээр гэмт хэрэг хийсэн залуусыг гар хөлд нь гав дөнгө зүүлгэн галт тэрэгнээс буулгаж байгааг үзүүлсэн юмдаг. Тэгэхэд өндөр нуруулаг залуус юу ч болоогүй мэт инээмсэглэн зогсож байлаа. Ингэж Нямлхавга гэх залуугийн нэр тодрон гарсан гэхэд болно. Монголын шүүх дээрэм хийсэн зандалчлах гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзээд Г. Нямлхавгад 21 жил Б. Гантулгад 18 жилийн ял өгсөн байна. Дуулиант гэмт хэрэгийн эзэд болох 6 залуусыг олон гэмт хэрэгтнүүдийн айдсыг төрүүлдэг Авдрантын онцгойруу илгээсэн юм. Тэр үед авдрантын онцгойд 100 гаруй шигшмэл хоригдлууд ял эдэлж байлаа.Авдрант нь доод тал нь 10 жил хоригдох ялтай хүн амины хэрэгтэнгүүд очдог зэрэглэл өндөртэй хорих байв. Г. Нямлхавга тэргүүтэй 6 залуу ирж анх удаа нэгэн зэрэг олон хоригдол ирсэнд бүгд гайхаж байлаа. Жилдээ нэг хоёр л шийдсэн гэмт хэрэгтнүүд ирдэг шорон байж. Залуус авдрантын хориход атаман болно гэсэн зорилго тавиад очсон байв.

Тэдгээр залуусыг олон жил шоронгоор явсан "Халигаа" Батгэрэл гэдэг хоригдол галдаа авч шоронгийн дэг жаягийг зааж өгсөн гэдэг юм. Дан ганц хүч бяраар атаман болно гэдэг амины хохь. Онцгойн шоронгийн бүх хулгайч нар бүгд хутгатай. Тэд нар автобусны кондутр шиг хэрэлдээд байхгүй. Нэг муудалцвал эсвэл ална нэг бол хутгалуулна. Тийм учраас барагтай бол хоригдлууд нохой шиг хэмлэлдээд байхгүй. Хэн ухаантай нь ямар нүүдэл хийхээс овгор атаманы асуудал шийдэгддэг байв. Энэ үед авдрантын онцгойн зөвлөлөөр "Шулга" Сандаг агсаны гал хам "Буурал" Чинбаа ажиллаж байлаа. Шинээр ирсэн Нямлхавга өөрийн байр сууриа олсон хэдийч улам ихийг хүсч байв. Бусад галынхныг оролдож зарим нэгнийг нь шоглож байлаа. Нямлхавгын шоронд онцгойрох тасрах гэсэн оролдогыг шоронд нөлөөтэй "Шандын" Батсайхан "Балданжамцын" Баярсайхан нар ажиглаж байжээ.

Шандын Батсайхан: Энэ муу мангар пацаан нэг дээшээ гарвал дийлдэхгүй шүү, аймшигтай дарангуйлагч болох шинжтэй гэж ярилцсан байна. Тэгээд тэр 2 Нямлхавгийг алахаар шийдсэн байна. Ингээд "Шандын" Батсайхан араас нь гэндүүлэн тэвэрч Барын бамбар хочит Балданжамцын Баярсайхан цээжин тус газар нь 2 хутгалаад Нямлхавгыг алдсан байна. Тэрээр Баярсайханыг өшиглөн унагаж Батсайханаас мултраад : Та нар арай л амжсангүйдээ гээд инээхэд нь цээжнээс нь цус бургилан урсаж байж. Хянагч нар гүйн ирж Батсайхан Баярсайхан 2-ыг аваад явсан байна.

 Хэдийгээр зүрхэн тус газраа хутгалуулсан ч гэсэн 3 сар эмнэлэгт хэвтэн эмчилүүлж эрүүл саруул амь гарсан гэдэг. Энэ явдалын дараахан түүнд хуучины архаг хулгар ингэж хэлсэн байна.

За дүү минь бяр байхад бүхнийг шийдэж болдоггүй юм. Хэрвээ чи энэ хар нүхнээс амьд гарахыг хүсвэл бяр ухаанаа хослуулах хэрэгтэй хэмээн сургааль айлдсан байна. Үүнийг сонссон Нямлхагва шөнөжин элдэв зүйлийг бодож хоносон байна. Сар гаруйхан хугацааны дараа Данхар дондог гэж шоронд 40 гаруй жил суугаад хэзээ мөдгүй суллагдах болсон өвгөн ялтанг өрөөндөө дуудан түүнд ингэж хэлжээ.

За ах хүү гарлаа юу бодож байна гэхэд хариуд нь бодсон зүйл алга даа гэр орондоо харьж амар тайван амьдрах юмсан гэхэд. Хэн хүнгүй боддог л бодол одоо хэдэн настай билээ. 25 насандаа 25 жилийн ял аваад одоо долоохон хоногийн дараа суллагдлаа гэж хэлсэн байна. Үүнийг сонссон Нямлхагва за тэгвэл нартын жаргалыг нарсанд амсауулнаа гэж хэлээд Болор архи задалж уусан байна. Архиа ууж дуусаад "Улаан хойлойг чинь чийгэллээ. Одоо унждаг улааныг чинь чийгэлнээ" гэж хэлээд шоронгийн эмчийн өрөө рүү дагуулан явсан байна. Эмчийн өрөөнд түлхэн оруулаад би арын хариуцана гэж хэлээд 2 хоригдол үүдэндээ зогсоогоод дуустал нь хэнийг ч битгий оруулаарай гэсэн гэдэг. Өвгөн хоригдол сувилагч хүүхнээр унждаг хойлойгоо чийгэлчээд гарч ирэхэд нь 2 хянагч түүнийг барьж авч ялаа нэмүүлсэн гэдэг. Өвгөн хоригдол энэ явдалын дараахан нь хорь гучин жил шоронд суусан архаг хулгар нэг муу шар бандид далаараа цэвэр тавиуллаа даа хэмээн харамсаж суусан гэнэ.

Үүний талаар Нямлхагва хэлэхдээ "Наранд гараад амьдралтай биш нарсандаа ясаа тавина биз" гэж хэлсэн байдаг. Өвгөнийг эмчийн өрөө рүү оруулчаад өөрөө шоронгийн удирдлагад хэл хүргэсэн тухай тухайн үеийн шоронгийн удирдлагууд хэлсэн байдаг.

Нямлхагва 2000-2001 оноос эхлэн бяр ухаанаар жинхэнэ халхын шоронг базаж эхэлжээ. Монголын томоохон гэх бизнесмен, хөрөнгөтнүүд руу бэлэг илгээн татвар авдаг байж. Энэ нь юу байсан бэ гэхээр хоригдлуудын чулуугаар хийсэн шатар болон элдэв амьтын дүрс байдаг байжээ. Зөвхөн нямлхагва өгөөрэй гэсэн гээд хүргэж өгөхөд "Надаар оролдож эхлэх вий" хэмээн айж тэрхүү бэлгийг маш өндөр үнээр худалдан авдаг байжээ. Тэрээр монголын бүх шоронгоос иймэрхүү байдлаар чулуун шатар бусад гар урлалуудыг татаж эрх мэдэлтэн хөрөнгөтнүүд рүү шахаж монгол улсыг санхүүгийн асар том сүлжээг бий болгож чаджээ.Тухайн үеийн үнэлгээг одоогоор харьцуулан харвал өдөртөө түүний гараар 1 тэрбум төгрөг эргэлдэж байсан гэх баримт ч бий.

Үүнээс үүдэн улс төрийн томчууд тухайн үеийн удирлагууд түүнийг нэг мөсөн дарж авахаар арга сүвэгчлэн хөнөөх талаар төлөвлөгөө боловсруулсан байна. Гэвч түүнийг хөнөөж чадах хоншоортой аавын хүү тун ховор байсан учраас түүнийг яснаасаа зууж ирсэн Өмнөговийн Баянмөнх гэх залууг сонгож түүнийг хөнөөлгөхөөр бэлтгэжээ. Баянмөнхийн дүү охин эргэлтээр ирэхэд нь Нямлхагва татвараа төл хэмээн шаардаж байсан байна. Баянмөнх 100,000₮ өгөхөд нь чи намайг доромжилж байна уу гэж хэлээд нүүр лүү нь урж шидчихээд охин дүүг нь хүчиндэж байсан учраас Баянмөнх араандаа зуусан байна.

Өглөөний 6 цаг 24 минут

Нямлхагва үүдэндээ үргэлж 2 хамгаалагчтай унтдаг байсан учраас хамгаалагчын хоолонд оруулах нэрийдлээр холдуулж чадсан боловч Нямлхагва дэрэн дороо үргэлж хутгатай унтдаг учраас Баянмөнхийг гал хамых нь хамт хоёр гаранд нь хутга скочдоод оруулсан гэдэг. 2 залуу хэрвээ нэг л зүйл буруутвал эргээд амьд үлдэхгүй гэдгээ мэдэж байсан учраас ар нуруунд нь 40 гаруй удаа хутгалсан байна. Нямлхагва 40 гаруй удаа хутгалуулахдаа нэг ч удаа ЁоЁ гэж хэлээгүй гэдэг. Тэрээр эцсийн амьсгал хураахын өмнө "За хамуудаа болоо ш дээ одоо тэртээ тэргүй үхлээ" гэж хэлээд нааран дээрээ буруу хараад амь тасарсан гэдэг. Гэвч энэ нь Баянмөнхөд хангалтгүй санагдсан учраас 2 нүдийг нь ухаж авч гарт нь бариулаад бэлэг эрхтэнийг нь тасдаж аманд нь зуулгаад нааран дээр нь суулгаад цусаар нь өргүй боллоо гэж бичсэн гэдэг. Түүний энэ нүд хальтрам цогцос яг тэр хэвээрэй хуучин нийслэлийн нэгдсэн моргод ирсэн байдаг.

9 Сэтгэгдэл
hooloind orson yas shig aimdraliin jargal zovlon dund Az gedeg sohor ym erdemtei huniig dairdaggui! Het ih aldartai uran zohiol eruul tolgoinoos gardaggui!
Gehdee odoonii hanshaar gesenshd
muu lalaruud min olon doloon ym bitgii hutsaad bai ene jinhene er hun ta nar muu lalaruud ontsgoi gj yu baidgiig medhiimuu
hooloind orson yas shig aimdraliin jargal zovlon dund Az gedeg sohor ym erdemtei huniig dairdaggui! Het ih aldartai uran zohiol eruul tolgoinoos gardaggui!
eejiin chini shaaj bn
Хүүхдийн хүмүүжэлд маш муугаар нөлөөлж байна ийм зүүлийг устгаж хаах хэргтэй байна
Чам шиг хэний шээс нь мэдэгдэхгүй хар гөлөгийн хажууд эрх хүн байж.
chi uuruu ynhnii shees
ЯНХАНЫ ШЭЭС Л БАЙСАН БАЙНА. ҮХЭЖ ДАЛД ОРСОН НЬ БАЯРЛУУШТАЙ.
eejiin chini shaaj bn
Чам шиг хэний шээс нь мэдэгдэхгүй хар гөлөгийн хажууд эрх хүн байж.
chi uuruu ynhnii shees
Муу нелегко Исинбаева би чамайг вона шук
Төрөөс чимээгүй дуусагчихгүй ийм болтол нь удаах хэрэг байснуу
худалаа шүү хүүхэдүүд үнэмших вий
Муу нелегко Исинбаева би чамайг вона шук
sanaa sobak hyja ***** bna.
Ochuukhen khund bol baatar bolj kharagdana.
Ochuukhen khund bol baatar bolj kharagdana.
Setgyylch munh baysgalangiin nuhur en abgaid nileed yl hudluh abj ugsun geseen
Одоо яршиг домог болтол ярилаа.Энэ талийгаачид улсын баатар цол нэхэн олгомоор юм.
sanaa sobak hyja ***** bna.
яах гэж ингэж зохиол бичээд байдаг байна аа энэ мэдээ ямар ач холбогдолтой юм хойч үедээ сурталчилаад байгаа юм уу энийг удаа дараа сурталчилаад бичээд байгааг юу гэж ойлгох юм энэ тагнуул цагдаа нар нь судлаж байдаг юмуу юм бэ нэг бол өөрсдөө бичээд байдаг юм уу
Яахаараа ийм хогийн юм бичиж залуусыг бохирлодог хулгайчууд вэ удахгүй та муусайн шовш нийгмийн хог нуудийг удамугсаагаар чинь хүйс тэмтэрч устгах цаг ирнэ шүү
jinhene Ataman baisan gesen
ulger domog shigl baisan hun shudee
Уншихаа байчээчээ сонирхолтой л мэдээлэл байна
Хохь нь дээи
Хаан ч гэх шиг. Нэг муу тэнэг дээрэмчин хулгайчийг. Үхэх газраа л ясаа тавьж. Хүн шиг ч амьдарч чадаагүй нэг муу жоом.
Бичих юмаа олж ядаж бна аа.өнөөдөр чин 21-р зуун явж байхад ийм юм бичиж байдаг.ядуухан л бна даа.
зөв явсан бол их юм хийх бсан.
Толгойтынхон Нямлхагвагыг андахгүй ээ сүүлд хойно очиж наймаа хийдэг бсан.
Нүдээ ухуулж боовоо тасдуулж үхэхийн муугаар үхэждээ..
Нэг муу хулгайчийг шоронгийн хаан маан гэж өргөмжлөх гэж.
Nasaara hil manasan huranda...nasaara eh barigch hiisen sumiin emch tanigdaagui bhad ugur har gemt heregten yaharaa aldarshij sonin ene trd bichuuldgiim bolo..ehiige alj hulga hiij ailiin amidral suiruulsen shaarnuud.ene zuv handlag uu..gaihad bhii
za za arai l bish umaa..udurt neg terbum tugrug garaar ni damjdag ch geh shig...yamar amerikiin koza nastro bish dee..saihan haduurah umaa..hugjiltei l um..
Neg ch unen yum alga. Bi sain medne. Nyamlhagwa shorond uhsen ni unen. Busad ni hudlaa. Yah gej iim hudlaa yum bichdeg bnaaa
Gehdee odoonii hanshaar gesenshd
Yamar sanaatai iim yum bicheed bnaa,Holbogdoh gazaruud anhaaraldaa avaach,!!! humuusiig aidasd oruulah sanaa bgaa yumuu?
Tsenzurgui yarianii Munkhbayasgalan ter ued oyutan bhdaa ochj untchaad irdeg bsn sh
Гашуун ч гэсэн энэ үнэн би толгойтын унган хүүхэд одоо 35 хүрч байна зөв явсан бол уг суурь нь юм дуулгах хүн байсан гэж ах нар ярьдаг байсан СХД-н 42-р сургуульд 1994 онд байхаа жоохон бацаан байхдаа харж байсан их л сүрлэг ах байсан санагддын
Хэнд ч хэрэгүй худлаа зүйл эрээчихээ больж үз
ene arai heternee yu bicheed bainaa iim hun baisan bol hamgiin archagui ***** baij dee
ajil hudulmur hiij uzeegui.armid alba haaj uzeegui yumnudig aldarshulah gj oroldhimaa.iim ulgerlel hend heregtem be
ёс зүйгүй хэнд ч хэрэггүй юм нийтэлчихээд солиотой юм Хорих болоод шоронд байгаагүй үйл явдал үүнийг нийлэж байгаа сэтгүүлч хянаж байгаа нөхөр ёстой толгой нь олгой болсон хийх ажлаа барсан малананцарууд бна
ene arai heternee yu bicheed bainaa iim hun baisan bol hamgiin archagui ***** baij dee
tsenzurgui yria nevtruulgiin hotlogch Munkhbayasgalangiin huuhdiin etseg gedeg baihaa. Munkhbayasgalan ene hunees yriltslaga avah ged ochood untaj hevteed huuhedtei bolson do
Сайхан ***** юм да. Арай л ...
ooroo harsan yn shig hudal ym bichhee boli banidaa
иймэрхүү хүн сүгнүүдийг тэжээж байхаар өчиггүй буудаж байх хэрэгтэй,,,
Duu ohin c1 hutlugch bz d
hogiin shorongiin hadaas tende ysaa tavisan ni der niigmiin ***** shavhruunuud
c 1 monxbaysglangiin uulzdag noxor mon biz kkk
та нар шоронгын гэж аймшигтай газар гэж мэдэх үү
чи муу үхэсэндээ инээсэн юм бэ чи муу шоронд банди болж байвал таарна ***** минь
teneg mongol
Тусгаар улс гэж ийм юмнаас эхэлдэг юм,манайх шиг байдгаа өгдөг,болох болохгүй юм оруулж ирдэг утгаа алдсан улс тэр Африкад л байдаг байх.Казахстаныг дэмжиж байна.Улс шиг улс хэзээ болох юм бол???
ӨӨ ХӨӨРХИЙ ХӨГЖИМ ЗАРСАН ХҮН ЯАГААД ??? ХАЧИН УЛС БАЙНА ДАА ТЭР ХАСАГ УЛС ЧИНь
demjij bnaaa
hujaa hasaguud duuren bnaa mongold ted nutagtaa bol daramtlah nee ed nariig hooj gargaad gazaraa tseverleed tonilgood daramtlaad mongold hasag heleer yarival 1 odor yl ogood biyeer edluuleh heregtei davraj bnaa muu novshuud
яс хаясан сайхан мэдээнцэр байна бодвол ***** эсвэл орос гарлын хүн бичив болдолтой
Vndesnii hogjmoo ingej deedeldeg bh ni. Getel manaih erlian aas oruulj irdeg.
Xaxaxaxaxaxaxaxa
Хамгийн их уншсан