Монголын Төмөрлөг, Машин үйлдвэрлэлийн үндэсний холбооны дэд ерөнхийлөгч, Монгол Улсын зөвлөх инженер Д.Жаргалсайхантай ярилцлаа.

-Суурь аж үйлдвэрийн салбар ямар түвшинд яваа гэж харж байна вэ?  
-Аливаа улс үндэстний тусгаар тогтнол төр, эдийн засаг, оюун санаа гэсэн тулгын гурван чулуун дээр оршдог. Бид тусгаар тогтнолоо бөхлөх аж үйлдвэржих хувьсгалыг сонгодог утгаар нь хийх цаг нэгэнт болсон. Манай улсад хүнд болон хөнгөн аж үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлэх чиглэлийн олон хууль, тогтоомж, төсөл хөтөлбөр хэрэгжиж байгаа ч арга замыг нь яг оновчтой тодорхойлж, зохион байгуулж чадахгүй байна.

-Шүүмжлэх хамгийн амархан. Таны бодлоор тэр хувьсгалыг яаж эхлүүлэх хэрэгтэй вэ?
-Хөрөнгө оруулалт, тех­ноло­гийн өндөр шалгуур­тай стратегийн суурь аж үйлд­вэрийн салбарыг хөгжүүлэх нь монголчуудын язгуур эрх ашиг. Тэгэхээр  баялаг бүтээх, үндэсний хэмжээний кампант ажил өрнүүлэхэд монголчууд  хөрөнгө мөнгө, оюуны хүч чадлаа төвлөрүүлэх хэрэгтэй.  Монгол Улс  түүхийн эгзэгтэй, хариуцлагатай энэ цаг үед  хөгжлийн шинэ зам, гарцыг тодорхойлон удирдан зохион байгуулах Аж үйлдвэржилтийн яам байгуулж шилдэг, оюунлаг, бүтээлч инженерүүдийн хүчийг нэгтгэх хэрэгтэй гэж бодож байна.

-Монгол Улсад өндөр тех­нологийн суурь аж үйлд­вэ­рийн салбарыг хөг­жүү­лэх эдийн засгийн утга нь бий юу?
-Бид олон зуун жил бусдын эдийн засаг, оюун санааны дарлал доор байсан учраас  өөрөө өөртөө итгэх итгэлээ алдаж, бусдыг дууриан бая­сах, шүтэн бишрэх, бэлэнч­лэх өвчинд автсан гэхэд бу­руу­дахгүй. Нөгөөтэйгүүр 1990 оны үндэсний ардчилсан хувьс­галаар төрийн тусгаар тогт­нол, эдийн засгийн эрх чөлөөгөө олж, бүтээлч  чана­раа нээж чадсан монголчууд улс орныхоо эдийн засгийг 20 дахин томруулж чадсан гэдгээрээ бусад үндэстний  атаархлыг төрүүлээд байна шүү дээ. Одоо худалдаа арилжаа, уул уурхай дээр суурилсан эдийн засгийн бүтцээ өндөр технологийн ма­шинт үйлдвэрлэлийн сал­ба­раар төрөлжүүлэх түүхэн боломж гарч ирээд байна. Зөвхөн автомашинаар жи­шээ авахад социализмын үед монголчууд 30 мянган ма­шинтай байсан бол одоо 630,000 машинтай болсон. 15,0 тэрбум ам.долларын зах зээлтэй болсон нь  Монгол Улсад өндөр технологийн хөрвөх чадвартай машин  үйлдвэрлэлийн сүлжээг бий болгох эдийн засгийн боломж гэж харагдаад байгаа юм.

-Монгол Улсад үйлдвэр­лэл явуулахаар бүтээгдэ­хүүний өөрийн өртөг өндөр гараад, эдийн засгийн хувьд үр ашиггүй гэж ярил­цах юм?
-Бид тусгаар улс мөн л юм бол эдийн засгийн тусгаар тогтнолоо баталгаажуулах замд таарах хүндрэл бэрх­шээ­лийг даван туулах ёстой. Харин бэлэнчлэх сэтгэл­гээндээ автаад гаднаас бэлэн бүтээгдэхүүн аваад олж байгаа цөөхөн ам.доллараа гадагш алдаад байвал бидний болоод бидний үр хүүхдийн хувь тавилан технологийн боолчлолд орох болно.
Бэлэн бүтээгдэхүүн авч ирээд хэдэн төгрөг нэмээд зарахад зардал мэдээж бага гарна. Ашиг нь ганц нэг хүнд л унах  байх. Харин тэр бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд ашиг нь татвар хэлбэрээр улсад төвлөрч, олон хүнийг ажлын байраар хангана. Нийгмийн баялаг, ашгийн хуваа­рилалт шударгаар хийгдэх боломж бүрдэнэ. Суурь аж үйлдвэр хөгжиж чадаагүйн улмаас ахуйн хэрэглээний бүтээгдэхүүнээс эхлээд, аж үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж, машин механизм худалдан авахад гадаад валютаа зарцуулж байна. Энэ  харамсалтай дүр зургийг өөрчлөх  ганц гарц нь монголчуудын нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрлэл юм. Ер нь тэгээд өндөр өртөгтэй эдийн засгийн бүтэцтэй байх замаар тусгаар тогтнолоо хамгаалдаг хөгжингүй орнуудын турш­лага ч байна шүү дээ. Улс үндэстний хэрэгцээ, эрэлт дээр түшиглэсэн өндөр техно­логийн машинт үйлдвэр­лэ­лийн салбарыг өсгөн бой­жуулж, өрсөлдөх чадварыг сайжруулах замаар бүс нутгийн болон  дэлхийн аж үйлдвэржилтийн интег­раци руу үйлдвэрлэл, техно­логио­роо нэгдэж чадсан тэр үед монголчууд жинхэнэ ут­гаа­раа тэнгэртээ тэтгэгдэх болно доо. Ажилтай орло­го­т­­ой Монгол хүн уриаг дэвшүүлсэн Ардчилсан нам аж үйлдвэржих хувьсгалыг өрнүүлж, улс орны эдийн засгийн тусгаар тогтнолыг баталгаажуулж чадна гэдэгт итгэлтэй байгаа.