Монголчууд хамтын хүчээр Монголдоо автобус үйлдвэрлэдэг болсон сайхан мэдээ хүн бүрийн баяр, бахархлыг төрүүлж байсан. Энэ ажлыг гардан зохион байгуулж, амжилттай үргэлжлүүлж яваа Монголын цахилгаан тээвэр компанийн дарга асан Д.Жаргалсайхантай цөөн хором ярилцсан юм.

-Их Монгол улс бай­гуу­лагдсаны 800 жилийн ой тэмдэглэсэн монголчууд 2006 онд машин үйлд­вэр­лэсэн. Хүн бүр ойлгоод бай­даггүй нарийн төвөг­тэй техник технологи, үйлд­вэр­лэлийн энэ ажил одоо ямар түвшинд явж байна вэ?
-Оньсон техник бүтээх монголчуудын зуун зууны мөрөөдөл Их Монгол улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойгоор биелсэнд маш их баярладаг. Өндөр технологи, мэдлэг, туршлага, инноваци шингэсэн цахилгаан машин үйлдвэрлэнэ гэдэг өнөөдөр бодчихоод маргааш нь хийчихдэг ажил биш. Ямар ч байсан монгол хүн машин үйлдвэрлэж чадна гэсэн тэр итгэл үнэмшлийн галыг асааж өгснөөрөө нийгмийн сэтгэл зүйд шинэ сэрэхүй, урам зориг өгсөн түүхэн ач холбогдолтой ажил болсон. Өнөөдрийн байдлаар улс, нийслэлийн төсвөөс 8,2 тэрбум төгрөгийн хөрөн­гө оруулалтаар  таван загварын 66 ширхэг цахил­гаан тээврийн хэрэгсэл үйлд­вэрлэсэн. Нэг ширхэг цахил­гаан тээврийн хэрэгслийн үйлд­вэрлэлийн өртгийг дунд­жаар 124 сая төгрөг буюу 70 мянган америк долларт багтааж чадсан. Энэ нь, ийм төрлийн тээврийн хэрэгслийн дэлхийн зах зээлийн үнээс 4-14 дахин бага зардлаар JEA-800 маркын цахилгаан тээврийн хэрэгсэл үйлдвэрлэснийг ау­ди­тын компаниуд батал­гаа­жуулсан байна. Хэрэв өнөө­­дөр дэлхийн зах зээ­лээс хосолмол, гурвалсан тэжээ­лийн эх үүсвэртэй 66 шир­хэг цахилгаан машин ав­сан бол улс, нийслэлийн төс­вөөс 21 тэрбум төгрөг нэмж га­рах байсан. Мөн машинт үйлд­вэрийн салбар хөгжих хууль эрх зүйн акт бичиг барим­туудыг бий болгох, ма­шин үйлдвэрлэл хөгжүүлэх НҮБ-ын конвенц дээр суу­рилсан үндэсний стандарт боловс­руулж бат­луулах, Олон улсын ма­шин үйлдвэрлэгчийн хол­бооноос Монгол Улс Mu-9 VIN Code авах, техникийн зу­­раг, технологийн баримт бич­­гүүд боловсруулах, тех­ни­кийн туршилт судалгаа батал­гаажуулах ажлыг зо­хион байгуулах гээд маш олон аж­лыг өнгөрсөн хугацаанд хийлээ.

-Уналтад ороод байсан “Цахилгаан тээвэр” ком­панийг та босгосон. Яа­гаад ажлаас чөлөөлөгдөх өр­гөдлөө өгсөн юм бэ?
-Нийгмийн шилжилтийн он жилүүдийн хүндрэл бэрх­шээл манай компани, хамт олныг тойрч гараагүй нь мэдээж. Троллейбусны ашиг­лалтын гүйлт норм 400 мянган км байдаг бөгөөд хуучнаар ЗХУ-д үйлд­вэрлэсэн ЗиУ-682 мар­кын троллейбуснуудын тех­ник ашиглалт, аюулгүй ажил­ла­гааг хангах, техникийн үйл­чил­гээний технологийн го­римыг чанд мөрдүүлэх, шинэ техник технологи нэвтрүүлэх зэрэг ажил хүчтэй зохион байгуулж ирсний үр дүнд троллейбусны ашиглалтын гүйлтийг 1,2 сая км-д хүргэж, улсад нэлээд олон орон тоогоор илэрхийлэх орлого оруулсан. Ашиглалтын гүйлт нормоосоо 2-3 дахин илүү явчихсан хуучин троллейбустай байхдаа өдөр бүр л загнуулж, дээрэлхүүлэн доромжуулж явсан минь шинэ технологийн орчин үеийн хийцтэй, тэжээлийн олон систем бүхий цахилгаан машин бүтээх эрч хүч өгч байсан. Троллейбустай хол­богд­­сон амьдралын 26 жилдээ үе үеийн олон инженер техникийн ажил­тан, засварчдыг сургаж хүмүү­жүүлж ирсэн. Харин сүүлийн 10 жил хүмүүс маань тогтвор суурьшилтай, зорил­го тэмүү­лэлтэй ажиллаж ирлээ. Цахилгаан тээвэр компа­нийг дампуу­руулж Авто­бус-II компанийн ади­лаар хувь­чил­на гэж маш олон хүн улайран дайрч бай­сан. Өнөөдөр цахилгаан тээв­рийн үйлчилгээний давуу та­лыг нийгэм ойлгож бараг хүн бүрийн амнаас метро барина гэсэн үг гарч эхэлсэнд мэргэжлийн хүний хувьд баяртай байдаг. Компанийнхаа парк шинэчлэлтийг хамгийн хямд зардлаар хийх хүсэл зорилгын дор ямар ч байсан нэгдүгээр  шатны сэргэлт, парк хийж чадсан.

-Тэгээд?
-Цаашид нийтийн тээв­рийн үйлчилгээ, үйлдвэрлэл хоёр нэг компани дээр зэрэгцэн байж болохгүй гэсэн ЗТЯ, нийслэлийн удирдлага, нийслэлийн Аудитын газраас өгч байсан чиглэлийн дагуу Цахилгаан тээвэр компани дээр өрнөж байсан цахилгаан машин үйлдвэрлэлийн ажил зогсч байгаа. Тэгээд ч өндөр технологийн машинт үйлдвэрлэлийн шинэ салбар хувийн хэвшилд тулгуурлан хөгжих ёстой гэж бодсон. Энэ үүднээс төрийн компанид үйлдвэрлэл явуулахад ямар их зовлон бэрхшээлтэй, дарамт­тай байдгийг яс махаараа мэдэрсэн хүний хувьд ажлаас чөлөөлөгдөх өргөдлөө өгсөн.

-Цахилгаан тээвэр Жар­­галсайхан гэдэг амин хол­боо цаашид тас­рахгүй биз дээ. Ямар төлөв­лөгөөтэй бай­на вэ?
-Хүний амьдралын 26 жил гэдэг бага биш хугацаа. Энэ компанийн байшин барилга, тоног төхөөрөмж, машин механизмууд, тарь­сан мод гээд миний сэтгэл, оюун ухаан, хичээл зүтгэл хөдөлмөр шингэсэн олон зүйл байгаа. Компаниа сэр­гээн хөгжүүлэхийн төлөө мөр зэрэгцэн өдөр шөнөгүй, ам­ралт, зав чөлөөгүй зүтгэсэн хамт олноо яахан мартах билээ. Компанийнхаа ажилч­дын 72 айлын орон сууц барих бүх техникийн нөх­цөл, боломжийг бүрдүүлж өг­сөн. Гэхдээ энэ барилгын ажлыг эхлүүлж чадаагүйдээ жаахан харамсдаг. Гэхдээ хөдөл­мөрийн талбарт хатаагдсан шинэ удирдлагын баг миний эхлүүлсэн олон ажлыг амжилттай үргэжлүүлэн хийж чадна гэдэгт итгэж байна. Цаашдаа иргэн Жаргалсайхан Төмөрлөг Машин Үйлд­вэрлэлийн үн­дэс­ний холбооны ажлаа эрчимжүүлэх, хүнд аж үйлд­вэр хөгжих хууль эрх зүй, бизнесийн орчин бүрдүүлэх, өндөр технологийн машинт үйлд­вэрлэлийн шинэ сал­барт гадаад, дотоодын хөрөн­гө оруулагчдыг та­тах, бүс нутгийн машинт үйлд­вэрлэлийн интег­рацид монголчууд бүтээгдэхүүн болон технологи, техни­кийн баримт бичгийн аут­сор­тингоор нэгдэх боломж нээх гэх мэт олон ажил төлөвлөн сууж байна.

-Металлург, машинт үйлд­вэрлэлийн цоо шинэ хөгж­лийн салбар бий бол­гоно гэж хамгийн их ярьдаг хүн, та. Монголчууд техник технологийн өндөр нарийвчлалтай мега төслүүд хэрэгжүүлснээр юу хожих вэ?
-Тал нутгаа урж сүйт­гэхээс илүүтэй тархи оюу­наа дайчилсан техник техо­ноло­гийн мега төслүүдийг хэрэг­жүүлж чадвал мянган жил тутам төв Азийн өндөрлөгөөс сэргэн мандах хөх толботнуудын тэнгэрийн зарлиг биелэлээ олж монголчуудын зуун зуунаар алслан амьдрах ирээдүй л баталгаажина. Улс үндэстний хөгжлийн нүүдлийг алслан харж чадах ухааны болон билгийн нүд нь нээгдсэн шинэ үеийн монголчууд сэрж байгаа нь зөв гольдролдоо орсон жам ёсоороо хөгжих итгэл төрүүлж байна.