УБТЗ-ын “Улаанбаатар” вагон ашиглалтын депод 30 жилийн турш ажиллаж, аж ахуйн албаны бүхий л ажлыг хийж үзсэн Б.Туул гуайтай ярилцлаа. Түүний хөдөлмөрийг төр өндрөөр үнэлж, Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор энгэрийг нь мялаажээ. 
-Вагоны аж ахуйн албанд насаараа ажилласан хүн гэж сонсоод их бахархлаа. Энэ 30 жилийн хөдөлмөрийн эхлэл хэрхэн тавигдсан талаар яриагаа эхэлье?
-1981 онд наймдугаар анги төгсөөд УБТЗ-ын Техник мэргэжлийн сургуульд вагон слесарийн ангид орсон. Тэгээд 1984 онд төгсөөд долдугаар сард УБТЗ-ын хуучнаар техник үйлчилгээний газар вагон үзэгч засварчнаар ажилд орлоо. Ингээд л вагон засварчин, хажуу үзэгч, автын механик, шурган үзэгчээр өдий болтол ажиллаж байна. Ах нь залуудаа бөхөөр хичээллэдэг байлаа. Хуучин “Найрамдал зам” одоо бол “Ган зам” сонины ойн тэмцээнд оролцож байгаад нэг их гоё форм өмссөн ах нарыг хараад л төмөр замчин болохоор шийдсэн. Наймдугаар анги төгсөхөд аав маань намайг ажил хийлгэх гэсэн ч сургуулиас цааш нь үргэлжлүүлэн сургана гэсэн. Даанч хуваарьгүй хоцорчихсон. Тэгээд захирал дээрээ ортол Төмөр замын техникумын хуваарийг нь өөр хүүхэд авчихлаа, Төмөр замын ТМС л байна. Энийг ав гэсэн. Тэгээд л сургуульдаа орж байлаа.
-Сургуулиа төгсөөд ажил хийхэд мэдэхгүй чадахгүй зүйл олон л байсан байх...?
-Уртын дадлагаар Салхитад очоод Чингисваа гэж хүний ээлжинд байсан. Тэр хүн бол өндөр мэдлэгтэй. Дадлагын мань мэт засвар хийсэн вагоноо цаасан дээр тэмдэглэнэ л дээ. Тэгэхээр л орж ирж харчихаад “Чи 10 вагон цээжлэхгүй юм бол үзэгч хийгээд яадаг юм” гэнэ. Дараа нь цээжилснийг нь бичсэнтэйгээ тулгаж үзээд гайхаж л байсан. Хэзээ ийм үзэгч болно доо гээд л бодсон. Гэхдээ одоо бол би нэг их гайхагдсан шилдэг үзэгч биш шүү дээ. Надаас сайн ахмад ажилтан, залуус байна. Намайг сургууль төгсөөд ирж байхад одоо ахлах үзэгч хийдэг Амарбат, шурган үзэгч хийдэг байсан Дашаа гэж хүн байсан. Энэ хоёр маань л намайг ажлын дөртэй болгож өгсөн дөө.
-30 жилийн турш зөвхөн Улаанбаатартаа ажилласан хэрэг үү?
-Тийм ээ. Ерөөсөө ийш, тийшээ шилжиж байгаагүй.
-Та дээр шурган үзэгч гэж ярилаа. Зүгээр вагон үзэгч шурган үзэгч хоёрын ялгаа нь юу байдаг вэ?
-Ах нь 1992 оноос хойш шурган үзэгч хийж байна. Шурган үзэгч хүн бол вагоны далд гэмтлийг шалгадаг. Ээлжийнхээ хүмүүст хяналт тавина гэх зэрэг ажил хийдэг. Засварчдын дутуу хийснийг гүйцээнэ, нягтална.
-Вагон үзэгчид барьж явдаг алхтайгаа галт тэргээр зорчиж буй олон хүн, олон мянган тонн ачааны хувь заяаг давхар атгаж явдаг. Гэтэл тэдгээр хүнд мэдрэмжээс гадна олон км алхах хэрэг гардаг. Та 30 жилийн хугацаанд хэр олон км алхав?
-Тэрийг бол тооцоогүй юм байна. Бид чинь хөл, нүд, чих, зүрхээрээ л ажлаа хийдэг. Ажилдаа алдаа гаргахгүйн тулд ажил, амралтаа зохицуулах хэрэгтэй.
Вагон өөрөө тэнд маань эвдэрчихлээ гэж хэлж чадахгүй. Тэгэхээр мм-ийг хэдэн зуу хуваасан тийм цууралт гэмтлийг оношлохын тулд алхаа бариад тоншихоос өөр аргагүй. Ер нь, хэчнээн техник хөгжсөн ч ямар ч оронд вагон үзэгчийн ажлыг халж чадахгүй л болов уу.
-Та хамгийн ихдээ хэдэн вагонтой галт тэргэнд үзлэг хийж байсан бэ?
-Одоо урт бүрэлдэхүүнтэй галт тэрэг 80 вагонтой аялж байна. Тэрийг чинь хоёр группээрээ 45 орчим минут шалгах ёстой.
-Вагон үзэгч хүн ажлаа хийж байхдаа хамгийн баяр жаргалтай байдаг үе хэзээ вэ?
-Зам дагасан хүн хэзээ ч алддаггүй юм. Вагон үзэгчийн мэргэжэл эзэмшээд 30 жил ажиллахдаа хэзээ ч сонголтондоо эргэлзэж, хүнд хүчир ажил гэж бодож байсангүй. Бид чинь вагондоо үзлэг хийж дуусчихаад ногоон гэрэл асаад гаргаж өгөх, зэргэлдээ өртөөнөөс ирж байгаа галт тэргийг угтаж авах нь хамгийн жаргалтай үе. Өөрийн эрхгүй сэтгэл дүүрээд ирдэг.
-Тун удахгүй тэтгэвэртээ суух нь дээ. Таны шавь гэж тоогоо алдсан уу?
-Байгаа байгаа. Одоо бол техник хөгжсөн залуучууд ч гэсэн чадварлаг болж. Бид бараг хоцрогдчих гээд л байна. Ирээдүй маань сайхан болж байна. Залуучуудад итгэх хэрэгтэй. Нэг хүүгээ энэ жил төмөр замын МСҮТ-д оруулах гээд л бодоод байна.
-Таны энгэрт 30 жилийн хөдөлмөр, хөлс, хүчийг шингээсэн олон одон тэмдэг байна. Эднээс хамгийн их хүсэн хүлээж байж авсан нь аль вэ?
-Онц хөдөлгөөнчин. Хамгийн анхны шагнал. Төмөр замчны хувьд хамгийн том шагнал. 10 гаруй жилийн хөдөлмөрөөр авсан. Түүнээс хойш Тэргүүний хөдөлгөөнчин, хүндэт төмөр замчин, Хөдөлмөрийн хүндэт медаль аваад саяхан Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одон энгэртээ зүүлээ.
-Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагнуулах болсноо сонсоод их баярласан байх?
Би огт мэдээгүй. Гадуур явж байгаад гэртээ ирсэн чинь гэрийн хүн маань “Байгууллагаас чинь ярилаа. Өглөө ирээрэй гэсэн” гэхээр нь л очсон чинь дарга дагуулаад Зам, тээврийн яам руу явсан. Гайхаж очоод л авсан. Энэ бол миний хамт олны хүч, хөдөлмөрийг үнэлж надад өгсөн шагнал.
-Вагон үзэгчид өөрсдийн илрүүлсэн хамгийн том гэмтлээрээ бахархах дуртай. Тэгэх ч учиртай. Таны хувьд...?
-2008 оны наймдугаар сард тэргэнцрийн хөндлөн дамнуурга зуурсан байсныг илрүүлсэн. 2010 оноос өмнө бол хуучин вагонууд явдаг байсан учраас их гэмтэл гардаг байсан. Одоо бол парк шинэчлэгдээд, үзэгч нарын чадвар нэмэгдсэн учраас гэмтэл тэр бүр гарахгүй.
-Хэрэв тэр гэмтэл тэр чигээрээ цааш аялсан бол ямар хүндрэл учрах байв?
-Вагон замаас гарна шүү дээ. Осол болно гэсэн үг. Тиймээс ээлжийн ахлахдаа эхэлж мэдэгдээд, цуваанаас салгаж зассан.
