Энэ оны хавар Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Гадаад харилцааны яаманд зохион байгуулсан “Шинэчилж шийдье” хэмээх уулзалтынхаа үеэр Төрийн нарийн бичгийн дарга нарт ажлаа сайжруулахыг сануулж байсан юм. Тодруулбал, Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны ТНБД Ш.Булга-Эрдэнэ, Батлан хамгаалах яамны ТНБД З.Болдбаатар, Зам, тээврийн яамны Б.Батзаяа нар. Өнгөрсөн долоо хоногт Б.Батзаяаг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөөд учир шалтгааныг урьд нь сануулсан ч ажлаа сайжруулаагүй, хариуцлагагүй, харьяа байгууллагаас нь хамтарч ажиллах боломжгүй гэх гомдол байнга ирдэг гэхчлэн тайлбарласан бололтой.
ЗТЯ-ны удирдлагууд төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажлаар ихээхэн гоочлуулдагийн нэг нь Б.Батзаяа. Учир нь тэр яамны хариуцлагатай албанд томилогдохоос өмнө Шинэ төмөр зам төсөл хариуцан ажиллаж, Монголын төмөр зам компанийн захирал болж төрийн бодлогын гол хэрэгжилтийг хангах үүрэг хүлээж асан. Уг ажлаа үргэлжлүүлэн яамны дарга болсон юм. Үүгээр нь, Ерөнхий сайд ажил, үр бүтээл нэхэж, ахиулахыг сануулж байв. Засгийн газрын шийдвэрээр ажлаас чөлөөлөгдөхөөс өмнөхөн Б.Батзаяа хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа “Дөрөвдүгээр сарын 5-нд шөрмөсөө тасалж, гэмтэл авсан. Тавдугаар сард дахиад сэдэрсэн. Саяхнаас ажилдаа суга таягтай явж байгаа” хэмээжээ. Өөрөөр хэлбэл, өнгөрсөн хугацаанд өвчтэй буюу хүндэтгэн үзэх шалтгаантай байсан аж. Тэгээд ч төрийн бодлого зөв байгаад, хэрэгжүүлэх аргачлал саадгүй бол Төрийн нарийн бичгийн дарга өвчтэй байлаа ч ажил урсаад л явчихмаар санагдана. Гэтэл ажил анхнаасаа булингартай бол хэчнээн “цэвэрлэж” хичээгээд адагтаа булингартай л байдгийг мартаж болохгүй.
Төмөр замын талаар төрөөс баримтлах бодлогын баримт бичгийг 2010 оны зургадугаар сарын 24-нд УИХ-аар баталсан. Гэтэл үүнээс хоёр жилийн өмнө буюу 2008 оны гуравдугаар сард “Монголын төмөр зам” төрийн өмчит хувьцаат компани байгуулах шийдвэр гаргаж. Уг компани нь төмөр замын хөдлөх бүрэлдэхүүн, түүний чадавхийг дээшлүүлэх зорилгоор гадаадын зээл тусламж болон улсын төсвийн хөрөнгөөр үүссэн өмчийг эзэмших, ашиглах чиг үүрэгтэй.
Бүхэлдээ төрийн өмчийнх. Тус компани улсын төсвийн хөрөнгөөр худалдан авах гурван зүтгүүрийг өмчлөөд Улаанбаатар төмөр зам хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгт түрээслүүлэх үүргийг Засгийн газрын тогтоолоор хүлээсэн. Ийнхүү ажилласаар хоёр жил өнгөрөхөд төр салбарын бодлогоо баталж өгсөн. Уг бодлогод ОХУ болон БНХАУ-ын төмөр замын сүлжээ байгуулах саналаас зайлс-хийж, өөрийн бие даасан сүлжээ барьж байгуулахаар тусгажээ. Өөрөөр хэлбэл, монголчууд өөрсдөө төмөр замаа барьцгаая гэдэг шийдвэр гарсан. Харамсалтай нь, төмөр зам гэдэг нь авто зам шиг биш, унадаг дугуйн замаас бүр ч ондоо. Асар их хөрөнгө шаардлагатай нь мэдээж.
Шинэ компанийг төмөр замаа барь гэж хэлчихээд барих мөнгийг нь өгөлгүй удсан. Хожим нь барьсан төмөр зам чинь хаана байна вэ гэжээ. Ажил хариуцсан Б.Батзаяа үүнийг тайлбарлахдаа “Хойт эх нь хүүхдээ талх авчир гэж мөнгө өгөхгүй хөөж гаргаад, толгойгоо илээд мөнгө гээд эргээд орохоор эцэгт нь чиний энэ хүүхэд чинь тэгсэн ингэсэн гэж үлгэр ярьж хүүхдээ нийлж балбаад байгаа дүр зураг Шинэ төмөр замын төсөлд яв цав нийцэх жишээ болж чадна. Хойт эх мөнгө өгсөн бол хүү талхаа төвөггүй аваад л гэртээ гүйгээд орно шүү дээ” хэмээж сууна. Үндсэндээ, өргөмөл юм уу дагавар хүүхдэдээ хандаж байгаа юм шиг төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажилд хандаж явсаар хариуцсан, хамгийн их зүтгэснээс нь эхлээд хасч, халж буй бололтой.
Түүнийг ажлаа өгснөөс хойш олон янзаар хардаж, сэрдэж буй. Тухайлбал, Хятадын “China CNP Corporation limited” корпорацаас хөнгөлөлтэй зээлээр 35.7 сая ам.долларын зүтгүүрүүд худалдан авсан. Гэвч эдгээр нь шив шинээрээ төмрийн хог болоод УБТЗ ХНН-ийн депогийн хашаанд удлаа гэх. Үнэн хэрэгтээ монголын ган зам дээгүүр хар-шар өнгө алаглуулан хээ угалзаар чимсэн зүтгүүр үзэгдэх болсныг олон хүн мэдэх биз. Бусдын хардаад байгаа “шив шинээрээ хог болж хадгалагдсан” зүтгүүрүүд чинь тэр болохыг Б.Батзаяа өөрөө хэлж байна. Мөн зээлээр 28.5 сая ам.долларын үнэтэй засварын машинууд авсан нь “Болд Ерөө” компанийн хашаанд бороо, цасанд зэвэрч байгаа гэх. Эдгээр нь “Зам барилга, засварын хөдлөх бүрэлдэхүүний паркийг нэмэгдүүлэх” төслийн хүрээнд “China CSR Corporation Limited” корпорацтай хамтарч хоёр ширхэг чигжигч машин, хоёр ширхэг замын динамик тогтворжуулагч машин, нэг ширхэг балласт цэвэрлэгч машин, хоёр ширхэг балласт тохируулагч машин, 57 ширхэг хоппер вагон, нэг ширхэг мотовоз худалдан авсныг хэлж буй.
Өнгөрсөн онд Монгол, Оросын хувь нийлүүлсэн Улаанбаатар төмөр зам нийгэмлэг түүхэнд байгаагүй дээд амжилтаа тогтоож 21 сая тонн ачаа тээвэрлэсэн. 2012 онд 40 зүтгүүр ажиллуулж байсан бол өнгөрсөн жилд 30 зүтгүүрээр өмнөх амжилтаа давуулсныг нийгэмлэгийн удирдлагууд хэлдэг. Бага хүчээр илүү ихийг хийнэ гэдэг бол шинэ зүтгүүрүүдийн хүч чадал, түүнийг хөдөлгөж буй төмөр замчдын гавьяа юм. Тэд энэ жил тээвэрлэх ачааны рекордоо дахин шинэчилж 28 сая тонн болгох зорилт тавин зүтгэж буй. Түүнчлэн өнгөрсөн онд Эмээлт-Давааны, Чойр-Наран-Элгэн хоорондын 60.4 км гол замд их засвар, 53 км замд дунд засвар, 49.2 км замд өргөлтийн засвар хийсэн нь урьд өмнөхөөс илүү гарсан бүтээн байгуулалт. Энэ бүхэнд дээр өгүүлсэн 28.5 сая ам.долларын тоног төхөөрөмж хувь, нэмрээ оруулсан нь мэдээж. Түүгээр зогсохгүй төмөр замчид хуучин төхөөрөмжөөр, их хүч зарцуулах нь багасч, харин ч хэмнэж эхэлсэн. Уг хэмнэлтийнхээ үрээр төмөр замчдын цалинг 15 хувиар нэмж, дунджаар нэг сая төгрөгийн цалинтай болгосон байна. Энэ бүгд нь төмөр замчид салбар яамныхаа Төрийн нарийн бичгийн даргыг үзэн ядах, сэмхэн муулах, гоочлох шалтгаан гэж үзэх эрүүл логик мөн гэж үү.
