Африкт орчин үед ч хүний махыг амтархан иддэг тухай ярьдаг ч нотлож байсан нь цөөн. Огт байхгүй гэвэл худал. Бас байдаг юм байна.
Нэгэн үе дэлхий коммунист, капитализм гээд хоёр хуваагдаад үзэж тардаг байлаа. 20-р зууны дундуур Африкийн орнууд капиталист колончлолоос чөлөөлөгдөн бослого гаргах нь олон. Коммунист талын гол орон Зөвлөлт ч тэднийг алга хавсран дэмждэг байлаа. 1960 онд Францын колони байсан Мавритани бослого гарган эрх чөлөөтэй болов. Шинэ удирдлага нь коммунизм байгуулмаар байна гэхэд Зөвлөлтийн тал дээд зэргээр дэмжиж Брежнев дарга Мавританы ерөнхийлөгч Моктару ульд Дадде гэгчид цоо шинэ Ил-18 онгоцыг нисэх багийн хамт бэлэглэжээ.
Гэхдээ багийн гишүүдийг мэдээж бэлэглээгүй. Харин таван жилийн хугацаатай томилолтоор явуулж. Энэ нисэх багийн гишүүн байсан нисгэгч Анатолий Николаевич Кораблевын дурсамжийг хүргэе.
“-Шууд л тушаадаг үе байлаа. Биднээс юу ч асуугаагүй шууд л таван жил Африкт томилолтоор яв гэсэн. Бидний онгоц ерөнхийлөгчийн онгоц болж, бид ерөнхийлөгчийн ойрын хүрээллийн хүмүүс болж хувирав. Тэнд цагаан арьст мэргэжилтнүүдийг хаад шиг хүлээн авдаг. Нисгэгч болгон Мавританы нийслэл Нуакшоте хотод таван өрөө байртай болсон. Газраар яваах бол хамгийн сүүлийн үеийн жип хөлөглөж, уйдвал үндэсний хүрээлэнд нь арслан буудаж, тэнгист гарч акул барьдаг байв. Товчхондоо бол бидэнд эр хүний мөрөөдөж болох бүхэн байсан. Хүүхнүүд бол яриад ч хэрэггүй. Ирсэн эхний өдөр л бидэнд зориулж үдэшлэг хийлээ. Яг л үлгэр дээр гардаг шиг бүсэлхийгээ ороосон жижиг даавуунаас өөр хувцасгүй хар арьст хүүхнүүд архи дарс зөөж гүйгээд, дараа нь бүжиглээд л.
Нэг хүүхэн бүгдэнтэй нь озолцон үнсэлцэж байгаад надтай хоног төөрүүлсэн юм. За тэр хөх, өгзөг, хөл энэ тэр яриад ярих юм биш гэлээ нэг л зүйл миний гайхлыг ихэд төрүүлсэн юм. Юу вэ гэхээр тэр хүүхэн хоорондоо хол зайтай, хэлбэр их муутай шүдтэй байсан юм. Тэгээд хэд хоногийн дараа тэр үдэшлэг дээр байсан араб нисгэгчээс нөгөө хүүхний шүд яагаад сонин байгаа тухай асуулаа. Тэгсэн харин мань “Чи үнэхээр мэдэхгүй байгаа юм уу? Чамайг мэдэж байгаа болохоор л... Цаад хүүхэн чинь хүний мах иддэх юм. Хүний мах иддэг хүмүүсийн шүд хоорондоо их зайтай, муруй байдаг юм шүү дээ” гэж авдаг байгаа.
Эхлээд би түүнийг тоглоод байна гэж бодсон юм. Яг энэ тухай хэд хэдэн хүнээс сонсоод итгэсэн. Тэгсэн нөгөө коммунизм байгуулах гээд байгаа колончлолыг эсэргүүцэгчид маань хөөрхий хүний мах иддэг зэрлэгүүд байсан болж таардаг юм байна. Би ч золтой л бөөлжөөгүй. Тийм хүүхэнтэй үнсэлцэж байсан гэж бодохоор л... Түүнээс хойш би тэнд африк хүүхэнтэй унтахаар бол адуу үзэж байгаа аятай л шүдийг нь шалгадаг болсон. Нөгөө эвгүй шүдтэй юмнууд таарвал шууд хөөдөг, бүр зоддог байв. Тэгсэн тэр үед Африкт хүний мах идэх моодтой болоод байсан юм билээ л дээ. Гэхдээ дээр үеийнх шигээ биш. Харин орчин үеийн хэлбэрт оруулж элдэв чимээд, дээр нь зөвхөн элит давхаргынхан иддэг. Энэ моодыг Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улсын Ерөнхийлөгч Жан Бедель Бокасса гэгч дэлгэрүүлсэн байсан. 
Өчигдөрхөн зэрлэгүүд байсан шинэ ерөнхийлөгчид нэг нэгнийхээ өмнө сайрхах дуртай гэж жигтэйхэн. Байсхийгээд л хувийн онгоцоо хөлөглөөд нэгнийдээ айлчилна. Би тэгэж яваад л Бокассааг харж байсан. Бас Сенегал, Малигийн тэргүүнүүдийг ч харж байлаа. Манай эзэн Ульд Дадда хэд хэдэн эхнэртэй, хажууд нь 30-аас доош насны хүүхэн л харагдвал ор руу чирдэг байсан ч тэдний хажууд жинхэнэ сэхээтэн байсан юм шүү. Хүний мах хэзээ ч иддэггүй. Харин нөгөө муусайн малууд уу...
Гэхдээ төрийн тэргүүнүүд л болсон хойно дээрэнгүй гэж жигтэйхэн. Бидний юмын чинээ тоохгүй шууд л дэргэд маань нөгөө махаа цохино шүү дээ. Ульд Даддынд зочилж байсан Бокасса бидэнтэй хэд хэдэн удаа ниссэн юм. Хоолыг нь зөвхөн өөрийн хувийн тогооч нь хийж өгдөг. Идэж байгаа юмаа чихрээр амталсан гахайн мах гэдэг ч үнэн хэрэг дээрээ юу байсныг бүгд мэддэг байлаа. Идэж байгааг нь харахаар аймаар шүү. Ясыг нь мөлжөөд л ...Энэ Бокасса хүүхнүүдэд нугасгүй эр байлаа. 18 эхнэртэй, тэднээсээ 55 хүүхэдтэй гээд бодчих. Дээр нь онцгой таалагдсан охид, бүсгүйчүүдийг амтлаж үзэх дуртай гэж байгаа. Тэгээд энэ амьтан Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улсад гоо бүсгүй шалгаруулах анхны тэмцээн зохион байгуулсан юм. Түрүүлсэн 18 настай Зельма гэгч эмэгтэй, ялаад нэг хоног ч хүрээгүй өөд болсон дөө хөөрхий.
Тэр эмэгтэйг ерөнхийлөгчийн зохион байгуулсан хүлээн авалт дээр асар том тавцан дээр гол зоог болгон өгсөн юм. Тэнд нь Ульд Дадда байсан болохоор бид ч багаараа байхаас өөр аргагүй болсон. Хөөрхий миссийг цагаан будаа ногоогоор шанзалсан байсан ч яг л амьд юм шиг харгдаж байсан. Тэгээд зүсээд эхлэхээр нь би тэсэхээ байгаад гарах гэтэл элчинд ажиллаж байсан КГБ-ийн ажилтан явж болохгүй, эздийг доромжилсон явдал болно гэлээ. Тэгээд харж чадахгүй байгаа тэнхимийн буланд бүхлээр нь шарж байгаа тэмээн дээр оч гэв. Тэмээг бас л шанзалсан байсан. Огтлоод эхэлтэл дотроос нь хүний шарсан гар гараад ирсэн. Тэр цагаас хойш би махан хоол идэж чадахгүй болсон юм даа...
Таван жилийн дараа томилолт дуусч би нутаг буцсан. Мавританд үлдэхийг маш их гуйсан ч тас гүрийгээд зөвшөөрөөгүй. Ерөнхийлөгч ульд Дадда харин надад язгууртны цол хайрлаж, Мавританы дээд одон болох Хүндэт одон гардуулсан юм. Хүсвэл би одоо ч гэсэн тийшээ очиж хүндэт иргэнийхээ тэтгэврээр амьдарч болно. Гэхдээ ч тийшээ явах сонирхол үнэндээ алга...”
Ийм л түүх байна. Итгэнэ үү байна уу өөрөө мэд.
